ÖZET

Vektörlerle bulaşan zoonotik hastalıklar (VBZD), tüm dünyada halk sağlığı ve hayvan refahı açısından önemli bir sorundur. Son yıllarda, yeni veya yeniden ortaya çıkan arbovirüs, bakteri ve parazitlerin neden olduğu VBZD olgularında endişe verici bir artış görülmektedir. Dünya Sağlık Örgütü, özellikle iklim değişikliğini ve emerging patojenleri öne çıkararak, 2019 yılında küresel sağlık için 10 farklı tehdit belirlemiştir. Sağlık ve güvenlik açısından, artan tehditlere karşı potansiyel tehditleri gözden geçirmek ve yeni kontrol programları geliştirmek oldukça önemlidir. Konak ve vektör popülasyon çeşitliliği ve yoğunluğundaki değişiklikler, patojenlerin bulaşma dinamiklerini ve VBZD’nin oluşum süreçlerini etkileyebilmektedir. Çevresel ve iklim değişikliklerinin yanı sıra, insan ve hayvan hareketleri de gelecek için tehdit oluşturmaktadır. Türkiye, coğrafi konumu ve habitat özelliği nedeniyle çeşitli hastalıkların vektörlüğünü yapan birçok artropodun barındığı bir ülkedir. Bugüne kadar, Türkiye’den toplam 107 zoonotik enfeksiyon rapor edilmiştir. Bu 107 enfeksiyonun 19’unu (ikisini sivrisinekler, dokuzunu keneler, birini tatarcıklar, üçünü pireler, birini simuliidler, birini akarlar, ikisini sinekler) artropodlar nakletmektedir. Bu derlemede, gelecekteki kontrol mücadelelerine temel oluşturmak amacıyla, Türkiye’de halk sağlığı için artan bir tehdit olan VBZD’lerin güncel durumu hakkında bilgi verilmiştir.