ÖZET

Bu araştırma Afyonkarahisar’da tarım alanlarını sulamak için kullanılan atık sularda helmint kontaminasyonunun belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırmada, insan ve hayvansal kaynaklı atıkların karıştığı akarsudan tarımsal amaçlı su kullanan 10 kırsal alan seçilmiştir. Eylül 2004-Ağustos 2005 tarihleri arasında iki haftada bir bu alanlara gidilerek toplam 240 su örneği alınmıştır. Toplanan arıtılmamış su örneklerinin 32’sinde (%26,7) helmint yumurtası tespit edilirken, arıtılmış su örneklerinde herhangi bir helmint veya gelişim formuna rastlanmamıştır (p<0.001). Arıtılmamış su örneklerinin %10’unda cestod, %16,7’sinde nematod yumurtası görülmüştür. Kontaminasyon belirlenen örneklerin 13’ünde (%40,6) kancalı kurt yumurtası, 6’sında (%18,75) Taenia spp., 5’inde (%15,6) Ascaris lumbricoides, 3’ünde (%9,4) Hymenolepis diminuta , 3’ünde (%9,4) H.nana ve 2’sinde (%6,25) Toxocara spp. belirlenmiştir. Sonuç olarak; çoğu kırsal alanda olduğu gibi Afyonkarahisar’da da insan ve hayvansal kaynaklı atıkların karıştığı bu akarsuların insan ve hayvan sağlığı açısından önemli olan helmintlerle kontamine olduğu gözlenmiştir. Bu suların arıtılmadan, kontrolsüz kullanılması durumunda ciddi risk teşkil ettiği, bu nedenle de arıtılmamış atık suların özellikle çiğ olarak tüketilen sebze ve meyvelerin yetiştirilmesinde kullanılmasının sakıncalı olacağı kanaatine varılmıştır.