ÖZET

Toxoplasma gondii tüm hayati organları tutabilen, akut dönemde kan, beyin-omurilik sıvısı, meni, gözyaşı, tükürük, idrar gibi tüm vücut sıvılarında bulunabilen, transplasental bulaş ile fetal yıkımlara, düşüklere yol açabilen, son konağı kedigiller, arakonağı insanın dahil tüm memeliler olan zoonoz bir parazittir. İnsanlara enfeksiyon kist içeren etlerin az pişmiş veya çiğ olarak tüketilmesiyle, kedi dışkısı ile atılan ookistlerin su ve gıdalarla alınmasıyla, anneden fetusa transplasental yolla, enfekte organ transplantasyonu, kan nakli, laboratuvar kazaları ve kaprofaj omurgasızların mekanik vektörlüğü ile bulaşır. İnsanlar tarafından alınan parazitin ookist içindeki sporozoitler ve takizoit formları vücuda yayılarak konak hücreleri içerisinde girip çoğalmaktadır. İmmun sistemin baskılanması ile bradizoit şekline dönüşmekte ve doku kistleri oluşmaktadır. İnsanlarda doku kistlerinin beyinde ensefalopati tablosu oluşturduğu, epileptik nöbetler, şizofreni, anksiyete, depresyon gelişiminde risk faktörü olduğu gösterilmiştir. Parazitin doku kistlerinin yerleştiği hücrelerdeki değişikliklere bağlı olarak sitokin aktivasyonu şekillendiği bildirilmektedir. Hücresel mekanizmlardaki bu değişikliklere bağlı olarak hem nörotransitter (GABA, Glutamat, Serotonin, Dopamin) madde, hem BOS daki iyon (Ca, K, Cl, Mg) miktarlarında değişiklik yapabileceği, bunun sonucunda da epileptik nöbetlere sebep olduğu düşünülmektedir. Ayrıca kistin beyinde yerleştiği bölgeye bağlı olarak davranış değişikliğne sebep olmaktadır. Bu derlemede T.gondii ile epilepsi arasındaki ilişki hakkında literatür bilgisi verilecek ve epileptiform aktiviteye sebep olan ve beyne yerleşen parazitlerin önemi vurgulanacaktır.