ÖZET

Bu çalışma Şanlıurfa’da yürütülen ilköğretim okulu öğrencilerinin bulaşıcı hastalıklara karşı eğitimi ve bağırsak solucanlarına karşı tedavi edilmesi projesinin 2001-2005 yılları arasındaki mücadele sürecini ve elde edilen sonuçları anlatmaktadır. Mücadele 2001 ve 2002 yılında temel verileri elde etmek için yapılan bir seri çalışma ile başladı. Bu çalışmalarda bağırsak solucanlarının sıklığının gecekondu bölgesinde %80, apartman bölgesinde %53 olduğu ve Ascaris lumbricoides birinci sıklıkta olduğu (%45), bunu Trichuris trichiura’nun izlediği (%15-20), üçüncü sıklıkta Hymenolepsis nana’nın geldiği (%10-15) ve son sırada ise Taenia türlerinin (%5) çocuklarda infeksiyonlara yol açtığı saptandı. Ayrıca okul çocuklarında gelişme geriliği (boy kısalığı %24, kilo azlığı %25 ) ve kansızlık oranlarının ciddi boyutlarda olduğunu (%45) ortaya konuldu. Bu sonuçlar bağırsak solucanları kontrol projesinin gerekliliğini ortaya koydu ve projeye 2002 yılında 40.000 öğrencinin bağırsak solucanlarına karşı tek doz mebendazol (500 mg) ile tedavi edilmesi ile başlandı. Dünya Sağlık Örgütünün projeyi desteklemesi ile 2003- 2004 eğitim yılında 100.000 ilköğretim okulu öğrencisinin bulaşıcı hastalıklara karşı eğitimi yapıldı ve tek doz mebendazole ile tedavisi yapıldı. 2004-2005 yılında ise kontrol programı yerel organizasyonların desteğini aldı ve 200.000 doz mebendazole WHO’dan satın alındı. 140.000 doz şehir genelindeki 56 ilköğretim okuluna, 1500 doz anaokullarına, 20.000 doz 20 liseye lise ve 8500 doz 11 köy okuluna dağıtıldı. Kalan 30.000 doz mebendazole ise şehir merkezindeki 20 sağlık ocağına dağıtıldı. Ekim-2005‘de kontrol çalışmalarının sonuçlarını görmek için yapılan çalışmada bağırsak solucanlarının sıklığı gecekondu bölgesinde %35, apartman bölgesinde ise %6,4 olarak bulundu. Ascaris lumbricoides sıklığı %17, Trichuris trichiura sıklığı %1’e düşmüş ve Taenia türlerine rastlanmamıştır. Hymenolepis nana sıklığı ise %21 olarak bulunmuştur. Bu sonuçlar uygulanan kontrol programının başarılı olduğunu ve devam edilmesini gerektiğini ortaya koymaktadır. Bu çalışma akademik sektörün bıkmadan usanmadan peşinden kovaladığı ve sonuçta kamu otoritesini ve toplumu ikna ettiği çabaların bir sonucudur. Bu çabaların sonucunda gelinen noktada yerel toplum artık bu hastalıkların tedavisinin gerektiğine inanmakta ve yerel sağlık otoriteleri de bu hastalıklara karşı ortak mücadele vermek gerektiğine inanmaktadırlar.