ÖZET

Bu çalışmanın amacı, koyun karaciğer malondialdehid (MDA) konsantrasyonu, enzimatik antioksidanların aktiviteleri (glutatyon peroksidaz (GPx), superoksid dismutaz (Cu, Zn-SOD), katalaz (CAT)) ve enzimatik olmayan antioksidanların konsantrasyonu (redükte glutatyon (GSH), vitamin C, β-karoten) üzerine doğal distomatosis’in etkilerini değerlendirmektir. Fasciola hepatica, Fasciola gigantica (Fasciola sp.) ve Dicrocoelium dentriticum (D. dentriticum) ile doğal enfekte onsekiz ve on sağlıklı Akkaraman koyun materyal olarak kullanıldı. İki gruptaki hayvanlardan, MDA, GPx, Cu, Zn-SOD, CAT, GSH, vitamin C, β-karoten analizi için karaciğer örnekleri ve alanin aminotransferaz (ALT) ve aspartat aminotansferaz (AST) ölçümleri için kan örnekleri kesimden sonra hemen alındı. Distomatosis’li grubun MDA konsantrasyonu ve GPx aktivitesi kontrol grubundan önemli derecede yüksekti (P<0.001). Bununla birlikte, enfekte grubun Cu, Zn-SOD, CAT aktiviteleri ve GSH, vitamin C konsantrasyonları kontrol grubundan önemli oranda düşüktü (P<0.001). β-karoten konsantrasyonu açısından gruplar arasında istatistiksel olarak fark bulunamadı (p>0.05). Kontrol grubu ile karşılaştırıldığında, distomatosisli grupta ALT ve AST serum aktiviteleri oldukça yüksekti. Bu çalışma distomatosisli koyunların karaciğerinde lipid peroksidasyonunda artış ve antioksidan aktiviteler ve/veya konsantrasyonlarda önemli değişiklikler olduğunu gösterdi.