ÖZET

Apikompleksan protozoonlar tıp ve tarım alanında önemli patojenlerin bulunduğu protozoon şubesi içinde yer almaktadırlar. Bu protozoonların apeksinde hücre invazyonu ve hücre içinde gelişmede önemli olan rhoptiri, mikronem, conoid, apikal polar ring, dens granüller ve apikoplasttan ibaret tepe kompleksi organelleri bulunur. İnsan sağlığını direkt ve indirekt olarak olumsuz etkileyen önemli apikompleksan parazitler arasında Plsamodium spp, Toxoplasma gondii, Cryptosporodium, Eimeria, Babesia ve Theileria sayılabilir. Apikompleksan parazitler substrata bağlı (substrat-dependent) kayma hareketi vasıtasıyla hareket ederler ve konak hücreye aktif olarak girerler. Bu parazitlerde kayma hareketi ve konak hücre invazyonu, aktomiyosin-based system (Glydeosome) vasıtasıyla ortaya çıkar. Bu gücü ortaya çıkaran motor (myosin-motor), benzersiz bir çift membran tabakası olan plazma membranı (parazit plazma membranı, plazmalemma) ve iç membran kompleksi (inner membran kompleks, IMC) arasına gömülmüştür. Benzersiz aktomyosin motor, hem konak hücre invazyonunu hemde apikompleksan invaziv dönemin hareketini güçlendirir. Hücre invazyonunda esas olan sitoplazmik motor, transmembran köprüler ve yüzey ligantları başlıca apikompleksan patojenler arasında muhafazalı (conserved) durumundadır. Bu derleme’de, apikopleksan parazitlere bir model organizma olarak plasmodial merozoitlerin eritrositlere invazyonu ayrıntılı olarak gözden geçirilmiştir.