Amaç:
Bu çalışmada, farklı kaynak sularının fiziksel ve kimyasal özellikleri ile paraziter etkenlerin farklı yöntemlerle araştırılması amaçlandı.
Yöntemler:
Bu çalışma, 2021 yılı Nisan ve Haziran aylarında Iğdır ili ve çevresinden farklı kaynak sularından toplanan 69 su örneği üzerinde yürütüldü. Su numunelerinin ısı, pH, çözünmüş oksijen ve tuzluluk gibi fiziksel ve kimyasal özellikleri ölçüldü. Numuneler nativ-Lugol, modifiye asit fast boyama ve nested polimeraz zincir reaksiyon (nPCR) yöntemleri ile incelendi. Ayrıca su örneği alınan noktada rakım (metre) ve basınç (mmHg) ölçümleri yapıldı.
Bulgular:
İncelenen 69 su örneğinin 19’unda (%27,5) bir veya birden fazla parazit saptandı. Örneklerin 9’unda (%13) sadece C. cayetanensis, 7’sinde (10,1) sadece Cryptosporidium spp., birinde (%1,4) sadece Giardia spp., birinde (%1,4) C. cayetanensis ve Giardia spp., birinde (%1,4) ise C. cayetanensis, Cryptosporidium spp. ve Giardia spp. saptandı. Direkt bakı yöntemi ile sadece Giardia spp. kisti (%4,3) saptandı. Modifiye asit fast boyama yöntemi ile 6 (%8,7) örnekte C. cayetanensis, 5 (%7,2) örnekte Cryptosporidium spp. ookisti saptanırken, nPCR yöntemi ile 11 (%15,9) örnekte C. cayetanensis, 8 (%11,6) örnekte Cryptosporidium spp. DNA’sı saptandı. Suyun özelliklerine göre C. cayetenansis ve Cryptosporidium spp. pozitiflik oranları karşılaştırıldığında istatistiksel olarak rakım, tuzluluk oranı, pH, mmHg ve sıcaklık (kelvin) değerleri arasında bir fark saptanmadı, ancak çözünmüş oksijen miktarı ile Cryptosporidium spp. pozitifliği arasında anlamlı bir ilişki saptandı (p=0,047).
Sonuç:
Cryptosporidium spp., C. cayetanensis ve G. intestinalis, salgınlara neden olabilen önemli su kaynaklı patojenlerdir. Bu paraziter etkenlerin kaynak suları ile bulaşma riskini azaltmak için toplumun bilinçlendirilmesi, alt yapıların iyileştirilmesi ile birlikte ultraviyole, ozonlama ve monitoring sistem gibi yeni su arıtma tekniklerinin kullanılması gerektiği kanaatindeyiz.
Anahtar Kelimeler: Iğdır, su, parazit, nativ-Lugol, nested PCR