GİRİŞ

Eğitimsiz veya düşük eğitimli hasta veya hasta yakınları, geleneksel kültür veya kulaktan dolma bilgilerle, özellikle iyileşmeyen yaralarda veya tıbben çaresiz kaldıkları hastalıklar ya da hekimlerin hastalık hakkında terminal evre kararı vermesinden sonraki aşamada olan hasta ve/veya hastalıklarda, geleneksel tedavi yöntemlerine başvurmaktadırlar. Bu tip geleneksel tedavi yöntemleri, çok eski tarihlerden beri uygulanmakta olup benzer olgulara papirüslerde bile rastlanmaktadır (1). Bu tip olgular özellikle kırsal kesimde daha sık görülmekte, yurdumuz dahil dünyanın birçok ülkesinde rastlanmakta ve azalmış olsa da hala varlığını sürdürmektedir (2-4).

Bazı kültürlerde tedavi amacıyla canlı veya yeni kesilmiş hayvan derileri veya etleri, yumuşak doku travmaları, göz ve deri lezyonları ile yaralar üzerine konulmakta ve hayvana ait parazitler insana geçerek pseudo helminthiasise neden olmaktadır. Uzakdoğu ülkelerinde yalancı parazit olarak özellikle sparganosis olgularına sık rastlanmaktadır (4,5). Çin’de Henan eyaletinde 1949-2014 yılları arasında 1300 olgu görüldüğü, bunlardan 30’unun yaralara tedavi amacıyla çiğ veya canlı kurbağa konmasına bağlı olduğu, geri kalanların çoğunun çiğ kurbağa yemeye bağlı olduğu belirtilmiştir. Bu eyalette bazı köylülerin psoriasis, ekzema, uyuz, kutanöz dermatit gibi deri lezyonları ile bazı göz hastalıklarında kurbağanın tıbbi etkili olduğuna inandıklarını, hatta çocukların bile bu yönde eğitildiği, olguların çoğunda Spirometra erinaceieuropaei’ye rastlandığı belirtilmiştir (4).

Unat ve ark. (2), ülkemizde yeni kesilmiş hayvanların hastalıklı deri bölgesine konulmasıyla oluşan üç yalancı parazitizm olgusuna rastladıklarını kaydetmişlerdir. Bu bağlamda ilk olgunun bir tilkinin karın bölgesinin yarılarak sıcakken yaraya konulduğu ve Spirocerca lupi isimli nematodun insanda görüldüğü, ikinci olguda kesilen bir piliçten insana Ascaridia galli bulaştığı, üçüncü olguda ise bir kirpiye ait Physaloptera clausa isimli nematodun insanlarda yalancı helmint olarak görüldüğünü belirtmişlerdir.

OLGU SUNUMU

Sağlık Bilimleri Üniversitesi Samsun Eğitim ve Araştırma Hastanesi’ne deri kanseri maligne melanositik neoplazi tanısıyla başvuran hastanın kol derisinde (Şekil 1A, B, C) beyaz, yuvarlak ve büyükçe parazitler gözlendi. Enfeksiyon hastalıkları biriminin gözetiminde parazitler ılık fizyolojik serum içeren petriye alındı. Ağzı kapalı bir kavanoz içerisinde Ondokuz Mayıs Üniversitesi Veteriner Fakültesi Parazitoloji Laboratuvarı’na getirildi.

Laboratuvarda parazitler kaynama derecesinde %70 etanolle tespit edildi, laktofenol ile saydamlaştırılıp mikroskopta incelendi. Bazılarında kısmi otoliz görülen 14 dişi ve 7 erkek nematodun tamamı, morfolojik özelliklerine göre, tavuk askaridi olan Ascaridia galli olarak tanımlandı (Şekil 2A). Yumurtaları 74-78x50-54 µm çapında ölçülmüş, kalın kabuklu, uç kısımlar hariç içi dolu ve bölünmemiştir (Şekil 2B).

Kısmen sağlam olan 5 erkek ve 10 dişi parazitte önemli bölgelerin fotoğrafları çekildi ve ölçümleri yapıldı. Ağız geniş 3 dudakla çevrili ve özofagus düz ve uzun olup 2,4-5,1 mm boydadır (Şekil 2C). Erkekleri 41 (38-61) mm uzunlukta ve 0,5-0,9 mm kalınlıkta olup arka ucu kaudal kanatlar nedeniyle hafif genişleme yapar ve kloaka önünde belirgin yuvarlak bir çekmen ve 3 çifti kloakal çekmen önünde, birisi kloaka hizasında, üçü kloaka arkasında ve biri de arka uca yakın olmak üzere 10 çift kısa saplı papil mevcuttur. Eşit olmayan spikülümler iyi gelişmiş olup 1,1-1,87 mm uzunluktadır (Şekil 2D).

Dişileri 65 (58-74) mm uzunluktadır. Dişilerin kuyruğu sivri sonlanır, vulva vücudun ortasında, anüs arka uca yakın yer alır (Şekil 2E).

Çalışmada hasta onam formu ve etik kurul onayına ihtiyaç bulunmamaktadır.

TARTIŞMA

Ascaridia galli evcil ve yabani kanatlıların bağırsaklarında yaşayan ve direkt gelişen büyük nematod olup boyu bulunduğu kanatlı büyüklüğüne göre değişiklik gösterir. Olgudan topladığımız parazitlerin ortalama uzunlukları, literatürde (6) belirtilen sınırlar içerisinde olmakla birlikte alt sınırlara yakın bulunmuştur.

Başka bir canlıya ait doku ve organların insanlardaki çeşitli lezyonlara tedavi amacıyla konulmasıyla oluşan pseudo helminthiasis ülkemiz dahil dünyanın birçok bölgesinde görülmektedir (2,3). Uzakdoğu ülkelerinde yalancı parazit olarak özellikle sparganosis olgularına sık rastlanmaktadır (4)

Bu tip olgularda yapılan işlem, hastalığın tedavisinde bir işe yaramadığı gibi, insana bulaşan parazitler türüne göre çeşitli mekanik ve alerjik zararlara yol açmakta, bunun yanında birçok zoonoz hastalığın bulaşmasına da neden olmaktadırlar. Özellikle kirpi, tilki gibi yabani hayvanlarda zoonoz hastalık riski daha da artmaktadır. Hatta kirpilerdeki Physaloptera clausa’nın zoonotik Leptospira türleri için rezervuar canlı olabileceği iddia edilmiştir (7).

Tavuk gibi kanatlılar kuş gribi gibi viral hastalıklar yanında Chlamydophila psittaci, Mycobacterium avium, Erysipelothrix rhusiopathiae, Salmonella enteridis, Campylobacter jejuni, Escherichia coli vb. birçok bakteriyel zoonoz hastalık etkenini de bulaştırabilmektedir (8). Bu durum hasta açısından olası riskleri daha da artırmakta ve mevcut hastalığı daha komplike hale getirmektedir.

Ülkemizde sağlık alanında bu kadar gelişme ve iyileşmeye karşın, kırsal yörede hiçbir yararı olmasa da, hala canlı hayvan dokularının tedavi amacıyla kullanılmasıyla oluşan pseudo helmintiasis olgularına rastlanmaktadır. Bu olguda hasta yakınından alınan şifahi bilgiye göre, yeni kesilmiş bir köy tavuğunun tüyleri yolunup, karın bölgesi açılarak lezyonlu kola sarıldığı anlaşıldı. Dolayısıyla hekimlerin bu gibi ilginç olgularla karşılaştığı zaman, iyi anamnez alması ve daha dikkatli davranmasında yarar bulunmaktadır.

* Etik

Hasta Onayı: Hastadan çıkan parazitlere bakıldığından dolayı hasta onayı alınmamıştır.

Hakem Değerlendirmesi: Editörler kurulu ve dışında olan kişiler tarafından değerlendirilmiştir.

* Yazarlık Katkıları

Cerrahi ve Medikal Uygulama: Ö.G., Konsept: Ş.U., Ö.G., Dizayn: Ş.U., Ö.G., Veri Toplama veya İşleme: A.T.G., Ö.G., Analiz veya Yorumlama: C.S.B., M.A., Literatür Arama: Ş.U., Ö.G., Yazan: Ş.U., Ö.G.

Çıkar Çatışması: Yazarlar tarafından çıkar çatışması bildirilmemiştir.

Finansal Destek: Yazarlar tarafından finansal destek almadıkları bildirilmiştir.